Prawo dopuszcza nałożenie na przestępcę prócz kary więzienia także pracy społecznie użytecznej. Karę taką orzeka się w stosunku do sprawców drobnych przestępstw, takich jak drobne kradzieże, spożywanie alkoholu w miejscach publicznych, zakłócanie ciszy nocnej i porządku publicznego oraz, od 2000 roku, prowadzenie pojazdów w stanie po spożyciu alkoholu. Wcześniej czyn ten traktowano jako wykroczenie, natomiast dzisiaj jest to już przestępstwo. Najczęściej na takie kary kierowani są ludzie młodzi bądź bez pracy.

Ilość wyroków sądowych kierujących do prac społecznych stale rośnie. Wyjątkowy był rok 2003 z uwagi na pewien impas, w którym znalazło się iławskie sadownictwo. W tamtym roku wydano w ogóle mniej orzeczeń, a to z kolei związane było z problemami personalnymi, z którymi borykał się Sąd Rejonowy w Iławie. Z kolei od 2001 roku trzykrotny wzrost wskaźnika tłumaczyć należy powstaniem powiatu (zwiększył się zakres spraw rozpatrywanych przez iławski sąd) oraz zmianą traktowania prowadzenia pojazdów w stanie nietrzeźwości.

CEL WYCHOWAWCZY

Przedstawiciele sądu twierdzą, że poprzez kierowanie skazanych do prac społecznie użytecznych osiągnąć można cel wychowawczy. Szczególnie młodzi ludzie czują się niezręcznie w stosunku do rówieśników, znajomych, nauczycieli, bo są na ogół widoczni podczas wykonywania swojej kary. Jest więc pewna gwarancja, że nie będą więcej łamać prawa. Wobec tych ludzi sąd nie widzi potrzeby pełniejszej resocjalizacji, bo drobne przestępstwa często popełniane są po raz pierwszy.

– Jest duża presja ustawodawcy na orzekanie jak największej liczby kar kierujących do prac społecznie użytecznych, wzrost tego wskaźnika jest więc nieunikniony – twierdzi kurator zawodowy Michał Łęgowski. – Zapewne spowodowane jest to problemami polskiego więziennictwa, ale również szeroko rozumianym dobrem ogółu.

TAŃSZE NIŻ PRYCZA

Możemy tu mówić również o korzyściach ekonomicznych w skali gospodarki narodowej. Zapewnienie badań lekarskich i odzieży roboczej skazanemu pochłania mniej kosztów niż utrzymanie go w więzieniu. Nie ma więc sensu kierować za tak drobne sprawy do więzień, tym bardziej, że coraz częściej słyszy się o przepełnieniu tychże.

– Dziewięćdziesiąt godzin to ponad dwa tygodnie pracy na ulicach miasta, często w pomarańczowej koszulce – opowiada nasz bohater. – Starałem się w tym czasie, by nikt znajomy mnie nie widział. Kiedy jednak nie dało się tego uniknąć, było mi strasznie wstyd! To jednak lepsze niż spędzenie czasu za kratkami. Jestem zadowolony, że tak to się skończyło.

POJAWIAJĄ SIĘ RAZ

Zakłady pracy, do których trafić może skazany, to przede wszystkim firmy zajmujące się utrzymaniem czystości w mieście. Gdy już winowajca trafi do takiego zakładu, może sobie wybrać dni tygodnia, w których chce pracować, a nawet dogodne dla siebie godziny.

– W marcu 2004 roku weszło w życie rozporządzenie nakładające na zakład pracy obowiązek poddania skazanego badaniu lekarskiemu, zapewnienia mu odzieży roboczej i ubezpieczenia – mówi prezes firmy EKO Bogumiła Bielewska. – Jest to dla nas pewne utrudnienie, ponieważ zdarza się, że ci ludzie pojawiają się raz, a potem długo nie przychodzą. W tej chwili mamy około stu takich osób i co miesiąc musimy powiadamiać sąd o postępach w odbywaniu przez nich kary. Są to też niemałe koszty, wobec czego o wymiernych korzyściach ekonomicznych dla samego zakładu raczej trudno mówić. Chodzi tu raczej o korzyści w skali lokalnej, w mieście jest po prostu czyściej.

Rzeczywiście Iława jest miastem generalnie czystym i nie jest to tylko opinia mieszkańców, ale i ludzi będących tu przejazdem czy turystów. Skazani na prace społecznie użyteczne mają w tym swój udział. Ostatnio zdarzył się przypadek, że dwaj młodzi ludzie skazani zostali na takie prace za... przewracanie koszy na śmieci!