Skarb, znaleziony koło Mózgowa pod Iławą, składa się z 802 przedmiotów: srebrnych monet, siekańców (pocięte kawałki monet) oraz srebrnej biżuterii. Monety to głównie denary niemieckie bite m.in. przez cesarza Ottona III (980-1002), a także monety angielskie bite za panowania króla Ethelreda (968-1016), norweskie Erika Jarla (1000-1015), króla Czech Bolesława oraz liczne fragmenty dirhemów – monet arabskich, będących w obiegu na terenie dzisiejszej Polski w VIII-X wieku.

Biżuteria to w znacznej mierze kawałki różnorodnych ozdób, ale i tu są prawdziwe perełki. Najciekawszy jest spory fragment enkolpionu – kapsułki zawierającej relikwie lub cytaty z Pisma Świętego, noszonej tylko przez najwyższych dostojników kościelnych i państwowych oraz osoby bardzo zamożne. Dziś enkolpion jako zabytek jest niezmiernie rzadki. Uwagę przyciągają też misternie wykonane kolczyki i elementy prawdopodobnie naszyjnika. Całkowita waga skarbu to 322,5 gramów czystego srebra.

MIŁOŚNICY HISTORII

Autorzy sensacyjnego odkrycia to członkowie Stowarzyszenia Badaczy Historii Deutsch Eylau „Ylavia”. O niektórych sukcesach „Ylavii” już informowaliśmy.

Stowarzyszenie zostało założone w 2006 roku przez grupę pasjonatów historii Iławy i jej najbliższych okolic. Kapituła stowarzyszenia – prezes Rafał Kocięda, Stanisław Baruchowski, Krzysztof Kujawski, Roman Dembiński, Zbigniew Janik, członkowie – Michał Młotek, Bożena Kujawska, Kamil Knowski, Henryk Oleksiuk i Marek Sadłowski oraz Monika Krajnik, przewodnicząca Mniejszości Niemieckiej w Iławie, która ma status członka honorowego.

Depozyty tej rangi są niezmiernie rzadko znajdowane, a eksponowane w muzeach są ich prawdziwymi perełkami. Opinię tę potwierdza Jarosław Sobieraj, archeolog z Muzeum Warmii i Mazur: – To największy zbiór srebrnych przedmiotów z okresu wczesnego średniowiecza, jaki kiedykolwiek otrzymało muzeum i jedno z najcenniejszych takich znalezisk w kraju.

Zaznaczyć trzeba, że członkowie „Ylavii” prowadzą poszukiwania legalnie, posiadając zezwolenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Olsztynie.

CO DALEJ ZE SKARBEM?

– Po zabiegach konserwacyjnych nastąpi długi okres identyfikacji i opisu tego bezcennego znaleziska – mówi Mateusz Bogucki, archeolog i numizmatyk z Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. – Zważywszy na fakt, iż w skład skarbu wchodzi 98 monet całych i 598 siekańców monet arabskich i denarów, będzie to długi proces, który może potrwać nawet rok.

Po zakończeniu tych prac skarb wróci do muzeum w Olsztynie, gdzie pozostanie do czasu otwarcia Muzeum Regionalnego w Iławie.

– Docelowym miejscem, odpowiednim dla tego znaleziska jest stała ekspozycja w Muzeum Regionalnym w Iławie, które właśnie tworzymy – wyjaśnia Wiesław Skrobot, koordynator do spraw utworzenia muzeum w Iławie. – Potrzeba budowy muzeum jest koniecznością. Przemawia za tym nie tylko bogata historia miasta, ale także potrzeba istnienia dla naszego młodego społeczeństwa placówki edukacyjnej, w której będzie można zapoznać się z historią miasta i regionu.

NIE TYLKO SKARB

Skarb to nie jedyny, choć największy sukces „Ylavii”. W ciągu dwóch ostatnich lat stowarzyszenie przekazało archeologom ponad dwieście zabytków, w tym prawdziwe perełki, które w swojej kategorii dorównują nawet skarbowi z Mózgowa. Można tu wymienić unikatowe w skali kraju strzemiona pruskie z IX wieku, bransoletę celtycką czy okucie pochwy miecza z IX wieku, pochodzące ze Skandynawii. Wielkim pragnieniem odkrywców jest zobaczyć te zabytki w gablotach muzeum iławskiego.

Pierwsza publiczna prezentacja skarbu odbędzie się zaś w lutym 2011 roku w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.

Srebrny denar
z czasów Ottona III

Enkolpion to niezmiernie rzadkie znalezisko

Fragment srebrnego kolczyka