Leszek Olszewski

Weźmy miasto – największy plac budowy na kilometr kwadratowy w Polsce, słodką Iławę. Ludzie, ci zmotoryzowani, już powoli mają dość, że pierwszą rzeczą, jaką los im funduje po wydostaniu się z jakiegoś korka ulicznego, jest wpadnięcie na koniec kolejnego i ponowne wielominutowe czuwanie modlitewne w bezruchu samochodowym. Słoma z butów wychodzi tam, gdzie wahadłowo ruch reguluje sygnalizacja świetlna. Gdy komuś zapala się czerwone światło, ten ani myśli hamować swoją maszyną, a rączo prze do przodu, bo tyle czekał. Za nim to samo czyni kolejny as szos i zwykle ogonek na czerwonym sięga 5-10 aut! Światła momentalnie tracą sens, bo przejeżdża się przez „wąskie gardło” dopiero, gdy karawana z naprzeciwka wyschnie, wtedy ruszamy my i to też na zasadach wolnoamerykanki – zieleń czy czerwień na słupie.

Ta praktyka powoduje istne hekatomby komunikacyjne, ale jak ma być normalnie, skoro sam, gdy stanąłem jako pierwszy na czerwieni na pewnym punkcie remontowym, zostałem nerwowo wytrąbiony przez kilku kierowców z tyłu: „Co on, nie widzi, że tuż przed nim się zapaliło? Czemu stanął?”. Na szczęście obyło się bez linczu, co zważywszy na kilka minut bezcelowego postoju, należy uznać za nader szczęśliwe zwieńczenie sytuacji. Z drugiej strony wspomniałem o Holandii i z niej przykład, jak równać to do ludzi w garniturach, nie w kaloszach. Tak słyszy się narzekania na te remonty, codzienny paraliż komunikacyjny, stanie godzinami w oparach benzyny, a ja tak się zastanawiam – ilu z tych ludzi tak naprawdę danego dnia potrzebuje poruszać się autem.

W Holandii, jak wiadomo, pojazdem nr 1 w każdym mieście jest rower. Nim dojeżdżają do pracy burmistrzowie miast, urzędnicy, nauczyciele, uczniowie, lekarze, prawnicy – to taki zbiorowy akt trzeźwości. Samochody Holendrzy mają lepsze niż Polacy, te jednak rezerwują na okazyjne wyjazdy do hipermarketów i poza miasto na weekendy. W Iławie dość spojrzeć: parkingi pod ratuszem czy urzędami zapchane, gros ich należy do rezydentów. Gdy oficyny kończą urzędowanie, ta cała masa próbuje w jednej chwili wydostać się do domów, położonych czasem o kilometr obok, ale jak to by wyglądało – jakiś referent, pan nauczyciel i rower? Powiem, jak to by wyglądało – sensownie i z klasą, słowem niepolsko.

Zachęcam do przemyślenia tego pomysłu, bo to i w domu szybciej i samochodów gdzieś o kilkaset mniej w godzinach szczytu na ulicach grodu. Ponoć Holendrów w Iławie strasznie dziwiło w maju, dlaczego ludzie wolą stać w korkach niż poruszać się płynnie po mieście na rowerach. Polaka ciężko zrozumieć ludziom z Zachodu, para z Australii też pstrykała ostatnio zdjęcia z zamieszania pod krzyżem w Warszawie, mówiąc, że u nich także zdarzają się katastrofy, ale tam bierze się je „na klatę” i żyje dalej. Polak zaś musi cierpieć, bronić, dochodzić, pamiętać, stać, recytować i odpalać znicze – taki w gruncie rzeczy nekropatriotyzm jest tu zalecany od szkół wzwyż. Ale chrzanić rodzaje patriotyzmu, idźmy dalej.

W Anglii ludzie generalnie w mieście nie trzymają psów, a koty. Jest bowiem surowy zakaz szczekania po 22, to lepiej nie ryzykować, a kota, nawet jak prosić – nie zaszczeka. Wolnoamerykanki jak w Polsce jednak nie ma, wszystko jest uporządkowane jak w typowym postkolonialnym imperium. Każdy kot musi być wysterylizowany i mieć wszczepiony chip, słowem elektroniczny identyfikator na wypadek, jakby zaginął. Te dwie rzeczy są darmowe – miasto pokrywa koszty operacji. Każdy kot ma prawo chodzić po osiedlu, gdzie chce, ale w specjalnej obroży, jest ona dowodem, że ma właściciela. Podobne procedury dotyczą psów „nieszczekliwych”, poza tym istnieje rygorystycznie przestrzegana liczba ras, na których posiadanie się w mieście nie zezwala.

W Iławie bałagan ze zwierzętami domowymi godzien jest francuskiego porzekadła o tej cesze nadwiślańskiego narodu. Bezdomnych kotów się nie sterylizuje (w Anglii norma, żeby się dziko nie rozmnażały), psy zaś o tyle miasto interesują, że pobiera za nie podatek, za który to władze do niczego się nie poczuwają. Kwota zaś idzie chyba na premie dla chłopaków z ratusza, nie sposób uzyskać jakiejkolwiek informacji w tej materii. W Anglii takie zapytanie na łamach gazety załatwia rzecznik prasowy na drugi dzień, szanowny panie burmistrzu, chętny pewno na kolejną kadencję zasiadania na stolcu. Jeszcze trochę o Zjednoczonym Królestwie, kraju, gdzie – uwaga – przytłaczająca większość społeczeństwa jest zadowolona, że tam żyje.

Ale czemu się dziwić, jak mądrze wszystko zorganizowane i na nic się nie trzeba wściekać – tylko żyć! Otóż trwa nad Tamizą ogromna kampania walki z otyłością (a nie jak tu o pozostawienie/przeniesienie krzyża). Ze szkolnych sklepików znikają słodycze i cola, stołówki serwują więcej warzyw kosztem mięs i tłuszczu, te nawyki trzeba kształtować od dziecka. Kampania koncentruje się na haśle „Nie jest wstydem, że jesteś grubasem, wstyd, że nic z tym nie robisz”. Piętnuje się zwłaszcza brak wiedzy rodziców o żywieniu swoich pociech, idą programy edukacyjne, rodzice zapraszani są do szkół na prelekcje dietetyków. Powiedzcie, czy w Polsce/Iławie dostrzegacie również podobnie przemyślane strategie działania w jakiejś tyczącej społeczeństwa – ogólnego czy lokalnego dziedzinie? Bo ja nie.

W Holandii, Anglii czy Niemczech miałbym trudniej, nie byłoby, przypuszczam, sprawy do zgłoszenia w felietonie. Ludzie sprzątają psie kupy, kierowcy są wzajemnie bardzo uprzejmi, księża żyją z pensji i płacą podatki. Te kraje to jak szwajcarskie zegarki, Polska zaś bardziej przypomina helwecki ser. Słowem wszędzie dziurawa, a do tego ciężka do strawienia.