Adam Żyliński

Pomny tych kulinarnych, monotematycznych doświadczeń postanowiłem oświatową tematykę zakończyć w dzisiejszym felietonie. Z żalem i sporym poczuciem niedosytu. Nawet nie otarłem się o przedszkolne problemy. Nie podjąłem się również udowodnienia tezy jak wiele wspólnego ma czynne uprawianie sportu z intelektualnym rozwojem młodego człowieka. Ominąłem dużo innych zagadnień wybitnie ze szkolną problematyką związanych. Będę starać się do nich powrócić. Już nie cyklicznie, tylko mimochodem – wykorzystując każdą, nadarzającą się okazję. Ale tak by czytelników nie zamęczać nadmiarem treści ze szkołą związanych.

Czas na podsumowanie. W poprzednich tekstach dotyczących oświaty starałem się jak najwięcej powiedzieć pomiędzy wierszami. Tak by nikogo nie urazić i nie zniechęcić. I tak by nie spalić tematu – gorącego i wołającego o radykalne zmiany. To bardzo trudne zadanie. Dla mnie osobiście tym trudniejsze, że na przestrzeni wielu lat publicznej działalności po stokroć odbierałem surowe lekcje pokory wobec uświadamiania sobie czym jest paraliżujący wszelkie działania obskurantyzm czy jak kto woli wstecznictwo. Cechy nazbyt często przypisywane tym, od których cokolwiek zależy. Odkąd sięgam pamięcią wstecz, każda próba systemowych rozwiązań wywoływała w naszym mieście straszliwy opór. Malowniczo rzecz ujmując – do złudzenia przypominała zderzenie wałęsającego się po torach nieszczęśnika z rozpędzoną lokomotywą.

Dlatego chcąc skutecznie naruszyć porośnięte kilkoma warstwami mchu lokalne status quo trzeba wykazać się akrobatyczną zręcznością. W żadnym razie nie wymachiwać szabelką. Nie deprecjonować osiągnięć zawodowych bliźniego. Wręcz odwrotnie! Poruszanie się pośród dotkniętych potrzebą zmian musi odbywać się taktownie i z wdziękiem – w duchu nikogo nie obrażającej debaty.

Tak wyobrażam sobie dyskusję na temat iławskiej oświaty. „Wiśta wio! Łatwo powiedzieć” – jak mawiał główny bohater jednego z kultowych, polskich seriali ze schyłkowego okresu nieodżałowanego PRL-u. A jednak, obojętnie łatwo czy trudno, trzeba rozmawiać – nie bacząc na skalę wyzwania. Mówić o edukacyjnej ścieżce bez przerwy. Uparcie i konsekwentnie, głośno i wyraziście. Bo każdy szkolny rok przynosi niepowetowane straty.

Po tych słowach już widzę oburzenie niejednego czytelnika: skoroś taki wizjoner i strateg, to zaproponuj coś odkrywczego! W odpowiedzi zaręczam, że przestawienie samorządowego szkolnictwa na oczekiwany kierunek nie wymaga karkołomnych zabiegów. Wystarczy trochę wyobraźni, społecznego uwrażliwienia i wcale nie tak wielkich, mądrze zainwestowanych publicznych pieniędzy.

Ryba proces psucia rozpoczyna od głowy. Inaczej mówiąc decydującym graczem na oświatowym rynku będzie zawsze samorząd. W przypadku Iławy ten miejski i ten powiatowy. W podniesieniu rangi każdej szkolnej placówki obydwa samorządowe szczeble mogą mieć do odegrania najdonioślejszą rolę. Mogą… jeśli zechcą. Bo wystarczy, że ograniczą się do roli bezdusznego buchaltera skrupulatnie rozliczającego mocno okrojone budżetowe środki i wiele edukacyjnych szans definitywnie zaprzepaszczą.

W poprzednim tekście próbowałem zwrócić uwagę szanownych czytelników na współczesne wyzwania europejskiego rynku pracy. Starałem się podkreślić olbrzymie znaczenie przedmiotów ścisłych. W dzisiejszych czasach, ich godziwe opanowanie kładzie młodym ludziom cały świat u stóp. Podobnie można wypowiadać się o kierunkach biologiczno-chemicznych. A w tle z pietyzmem lokować coraz bogatszy krajobraz lingwistycznych pasji. Takie myślenie w niczym nie dyskredytuje przedmiotów typu historia, geografia, język polski, plastyka czy muzyka.

Humanistyczna podbudowa to, nie mający ceny, wielki atut każdego człowieka – intelektualnie pobudzający i bardzo atrakcyjny w środowiskowych kontaktach. Niestety, w dzisiejszej, nie tylko ojczyźnianej rzeczywistości, staranne humanistyczne wykształcenie coraz częściej jest przyoblekane w wymiar nie zawodowy lecz… towarzyski. Powyższe stwierdzenie odnotowuję z dużą dozą przykrości. To okrutnie prawdziwe przez co bardzo smutne. A z faktami się nie dyskutuje.

Cóż zatem począć? Dla chcącego nic trudnego. Przede wszystkim proponowałbym lokalnym decydentom – ponoszącym znaczną część odpowiedzialności za kondycję rodzimego szkolnictwa – zachowanie nieco więcej umiaru w budowaniu tryumfalistycznego tonu. Dla wielce pożądanej autorefleksji warto, choć na krótko, wyłączyć ciągle tak samo brzmiącą płytę. Szkoły iławskie, będące bardzo ważnym elementem znacznie większej, samorządowej całości, nie mogą wzbudzać zainteresowania władzy jedynie w momencie dyrektorskich konkursów – na czas zdobywania politycznych łupów i przydzielania stosownych synekur.

Wszystkie nasze szkolne placówki – od podstawówek, po zespoły szkół średnich – wymagają gruntownego przemeblowania, cierpliwie przez kilka lat przeprowadzanego.

Z rozmysłem tworzyć należy przejrzysty system zachęt dla uczniów i nauczycieli, budując coś na kształt – z ratusza i starostwa przesłanego – publicznego zamówienia. Poprzez podwajanie od najmłodszych szkolnych lat liczby klas matematyczno-fizycznych i biologiczno-chemicznych oraz nieustanne powiększanie oferty nauki języków obcych. Pilnie przy tym śledząc, by każdy zakres szkolnego przedmiotu był do czerwcowego rozdania świadectw solidnie ukończony. Po to, by dzieciaki nie przeżywały termicznego szoku przechodząc z podstawówki do gimnazjum, z gimnazjum do szkoły średniej.

I poważyć się wreszcie na powstanie drugiego, konkurencyjnego liceum w Iławie – najlepiej na bazie jednego z istniejących zespołów szkół zawodowych. Nie tworzyć tam pojedynczych klas, ale w całej krasie pełnoprawny ogólniak. W pięć razy od Iławy większym Olsztynie funkcjonuje dziewięć LO a w naszym powiatowym mieście – ciągle tylko jedno.

Chcąc wprowadzić w życie tak skonstruowany program, trzeba wartkim strumieniem uruchomić odpowiednie bodźce – ani na moment nie zapominając o przedmiotach humanistycznych oraz o artystycznych i sportowych zajęciach. Bez ich piękna nasze życie wiele straciłoby na wartości…

Prestiż i renoma oświatowych placówek to powód do dumy i chwały dla każdej samorządowej wspólnoty. To wartość sama w sobie – szeroko otwierająca podwoje do lepszego świata wszystkim młodym ludziom, którzy autentycznie tego pragną. My, dorośli, mający wpływ na bieg zdarzeń, zawsze musimy o tym pamiętać.

PS. Jestem ojcem tegorocznego maturzysty. Wiedziony egoistycznymi pobudkami i oportunizmem w najczystszej postaci nie powinienem w ogóle wypowiadać się na temat oświaty. Wbrew wymogom roztropności postąpiłem dokładnie inaczej…